Mobil dasturlash: Android va iOS ilovalar yaratishning zamonaviy yo‘llari

Mobil ilovalar hozirgi raqamli davrda biznes, ta’lim, o‘yin va ijtimoiy hayotning ajralmas qismiga aylangan. Bugun dunyoda 6 milliarddan ortiq mobil foydalanuvchi mavjud, bu esa mobil dasturchilar uchun ulkan imkoniyatlar eshigini ochadi. Ushbu maqolada biz Android va iOS dasturlash, ularning asosiy texnologiyalari, frameworklari va ilova yaratish bosqichlari haqida gaplashamiz.

1. Mobil dasturlash nima?

Mobil dasturlash — bu smartfon va planshetlar uchun maxsus dasturlar ishlab chiqish jarayonidir. U ikkita asosiy platformaga bo‘linadi:

• Android — Google tomonidan ishlab chiqilgan, eng ommabop mobil operatsion tizim.
• iOS — Apple kompaniyasining iPhone va iPad qurilmalari uchun tizimi.

Har ikkala platforma o‘ziga xos dasturlash tillari, SDK’lar (Software Development Kit) va vositalarga ega.

2. Android dasturlash

Android ilovalar asosan Java yoki Kotlin tillarida yoziladi. Kotlin — Google tomonidan tavsiya etilgan zamonaviy, ixcham va xavfsiz dasturlash tili bo‘lib, Android uchun eng maqbul variant hisoblanadi.

Android dasturchilar quyidagi vositalardan foydalanadilar:

• Android Studio — Android ilovalarni ishlab chiqish uchun rasmiy IDE (Integrated Development Environment).
• Gradle — ilovani build qilish va bog‘lamalarni boshqarish vositasi.
• XML — interfeys (UI) dizaynini yaratish uchun.

Masalan, oddiy “Salom, dunyo!” ilovasi Kotlin tilida quyidagicha yoziladi:

package com.example.salom import androidx.appcompat.app.AppCompatActivity import android.os.Bundle class MainActivity : AppCompatActivity() { override fun onCreate(savedInstanceState: Bundle?) { super.onCreate(savedInstanceState) setContentView(R.layout.activity_main) } }

3. iOS dasturlash

iOS uchun ilovalar Swift yoki Objective-C tillarida yoziladi. Hozirda Swift — Apple tomonidan ishlab chiqilgan asosiy tildir. Swift sintaksisi soddaligi va xavfsizligi bilan mashhur.

iOS dasturlash uchun asosiy vositalar:

• Xcode — Apple tomonidan taqdim etilgan rasmiy IDE.
• SwiftUI — iOS uchun zamonaviy UI framework.
• Cocoa Touch — iOS ilovalar uchun API va komponentlar to‘plami.

Oddiy “Salom, dunyo!” ilovasi Swift tilida quyidagicha yoziladi:

import SwiftUI @main struct HelloWorldApp: App { var body: some Scene { WindowGroup { Text("Salom, dunyo!") } } }

4. Kross-platforma dasturlash

Har doim Android va iOS uchun alohida kod yozish vaqt va resurs talab qiladi. Shu sababli hozirda kross-platforma frameworklar juda mashhur bo‘lib, ular yordamida bitta kod bazasi orqali ikkala tizim uchun ham ilova yaratish mumkin.

• Flutter (Google) — Dart tili asosida ishlaydi, yuqori tezlik va chiroyli UI yaratadi.
• React Native (Meta) — jаvascript asosida, React komponentlari orqali mobil ilovalar yaratadi.
• Ionic — HTML, CSS va JS orqali veb ilovalarni mobil ilovaga aylantiradi.

Masalan, Flutter’da yozilgan “Salom dunyo” ilovasi quyidagicha ko‘rinadi:

import 'package:flutter/material.dart'; void main() { runApp(MaterialApp(home: Text('Salom, dunyo!'))); }

5. Mobil dasturlashda API va ma’lumotlar bazasi

Mobil ilovalar ko‘pincha serverdan ma’lumot olishga muhtoj. Buning uchun API’lar ishlatiladi. Masalan, Android’da `Retrofit` yoki `Volley`, iOS’da esa `URLSession` yoki `Alamofire` kutubxonalaridan foydalaniladi.

Ma’lumotlar saqlash uchun esa:

• SQLite — mobil qurilma ichida kichik bazalar uchun.
• Firebase — real-time ma’lumot almashinuvi uchun.
• Room — Android uchun soddalashtirilgan ORM kutubxonasi.

6. Mobil ilovalar yaratish jarayoni

1. Ilovaning g‘oyasini ishlab chiqish.
2. UI/UX dizayn yaratish.
3. Kod yozish (frontend va backend qismlari).
4. API integratsiyasi va test qilish.
5. Play Market / App Store’da nashr etish.

7. Mobil frameworklar va SDK’lar

SDK (Software Development Kit) — bu ilova yaratish uchun zarur bo‘lgan vositalar to‘plami. Har bir platforma uchun SDK alohida bo‘ladi:

• Android SDK — Java/Kotlin uchun barcha zarur API’lar.
• iOS SDK — Swift/Objective-C uchun komponentlar to‘plami.
• Flutter SDK — Dart asosida kross-platforma rivojlantirish uchun.

8. Xulosa

Mobil dasturlash — bu imkoniyatlarga boy va istiqbolli soha. Bugun siz oddiy “Salom, dunyo!” dasturidan boshlab, ertaga millionlab foydalanuvchilarga ega global mobil ilova yaratishingiz mumkin. Eng muhimi — amaliy tajriba, sabr va doimiy o‘rganishdir. Har bir yangi loyiha sizni kuchliroq dasturchiga aylantiradi.